Τα αρχαία κατεύθυνσης συζητούν για τα προβλήματα της εκπαίδευσης!!!

Ο άνθρωπος εκ γενετής έχει ένα πρόβλημα. Μεγάλο. Ξεχνάει ότι είναι ζώο. Ζει σε μια ουτοπία θεσμών, προϊόντων, εικόνων, λέξεων, περιβάλλοντων. Πες ότι σε πετάνε σε έναν λάκκο μαζί με ένα πεινασμένο λιοντάρι. Δίπλα σου λένε ότι έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σ’ ένα iphone με 100% μπαταρία και με mb ίντερνετ διαθέσιμα, ένα δόρυ, 5 κιλά πρωτεΐνη, το ρωμαϊκό δίκαιο, την βίβλο, τις 50 αποχρώσεις του γκρι, την επιτομή της ψυχανάλυσης... Και απορώ τι θα έκανε ο σημερινός άνθρωπος σε μια τέτοια περίπτωση.  Θα πήγαινε με την πεποίθηση ότι είναι πεθαμένος από χέρι και ότι δεν έχει καμιά ελπίδα να ζήσει; Μάλλον θα έπαιρνε το Iphone για να βγει φώτο με το Λιοντάρι καθώς θα τον κατασπαράσσει, ένα σμάιλι φεις από δίπλα για να δείχνει και χαρούμενος, κομπλέ! Αν πεθάνω ας έχω και την δημοσιότητα μου. Θα είχε τέτοια αυτοπεποίθηση για τον εαυτό του όπου θα άφηνε το δόρυ για να πάρει πρωτεΐνη και να πάει να δείρει το λιοντάρι; Μάλλον θα πέθαινε. Θα αντιμετώπιζε το λιοντάρι σαν πολιτισμένη οντότητα και θα προσπαθούσε να του εξηγήσει τις ποινές που θα αντιμετώπιζε μετά άμα τον σκότωνε; Θα προσπαθούσε να το κάνει χριστιανό και καλό λιοντάρι; Θα ξεγυμνωνότανε και θα κοιτούσε λάγνα το λιοντάρι μπας και την γλύτωνε με κάνα ξεγυρισμένο γαμήσι; Θα του ανέλυε την ψυχολογία  του προσπαθώντας να το πείσει το λιοντάρι ότι η επιθετική του συμπεριφορά προέρχεται από υποσυνείδητες τραυματικές εμπειρίες και ότι πρέπει να το ξεπεράσει;  Θα έπαιρνε το δόρυ μπας και μπορέσει να ζήσει άλλη μια μέρα;

Για όσους ήτανε στην Θεωρητική κατεύθυνση θυμάστε τον Πρωταγόρα; Φαντάζομαι οι περισσότεροι θα τον θυμόσαστε σαν μια βλακώδη μετάφραση που έπρεπε να αποστηθίσετε, όπως και γω άλλωστε όταν ήμουν λύκειο. Σας είπε ποτέ κανένας καθηγητής ότι δεν πρόκειται για βλακώδεις μεταφράσεις αλλά για φιλοσοφία; Τι συζητούσατε περισσότερο; Τα νοήματα ή τις ιδέες που μπορεί να σας καλλιεργούσε το κείμενο ή να διαλέξετε ανάμεσα σε γενική διαιρετική και γενική αφαιρετική; Φαντάζομαι θα σκέφτεστε το ίδιο και για την αλληγορία του σπηλαίου. Και γω κάποτε μαλακίες τα θεωρούσα και σπατάλη χρόνου. Αμ δε. Αναρωτιέσαι ώρες ώρες λες ο καθηγητής ξέρει άραγε την διδακτική αξία αυτού που διδάσκει ή το έμαθε και αυτός σαν μια αγγαρεία και το μεταδίδει στον μαθητή σαν μια τέτοια; 

Φανταστείτε λίγο την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Ο άνθρωπος δεν έχει κάποιες ξεχωριστές δυνάμεις προκειμένου να επιβιώσει.  Δεν έχει σημαντική μυική δύναμη, δεν έχει τρίχωμα για να αντιμετωπίζει το κρύο, δεν έχει γαμψά νύχια, δεν έχει κοφτερά δόντια, τίποτα. Αν επικρατούσε ο νόμος του ισχυρότερου ζώου ο άνθρωπος υπολείπεται σχεδόν σε όλα. Ο άνθρωπος ως δια μαγείας καταρρίπτει τον νόμο του ισχυρότερου επειδή έχει το τεχνολογικό και καινοτόμο μυαλό του σαν όπλο ενάντια στους κανόνες της φύσης. Ωστόσο για να κυβερνήσει ο άνθρωπος το είδος του πατάει πάνω σε αυτόν τον νόμο. Και ο Πρωταγόρας κατά την γνώμη μου πιστεύω ότι είναι αυτό που παραβλέπει. Ο Πρωταγόρας πιστεύει ότι η δικαιοσύνη και ο σεβασμός είναι αρχές που όλοι οι άνθρωποι ξεχωριστά αντιλαμβάνονται το ίδιο καθώς και ότι οι άνθρωποι στην μυθοπλαστική κοινωνία που υπάρχει είναι το ίδιο ίσοι και ελεύθεροι μεταξύ τους. Θεωρεί ανόητους όσους θα πειράξουν τους αδύναμους της κοινωνίας γιατί οι νόμοι είναι αυθύπαρκτοι σε όλους τους ανθρώπους και το ίδιο αντιληπτοί. Ο Πρωταγόρας στον μύθο του κάνει την διάκριση αυτή μεταξύ των ανθρώπων καθώς και περιγράφει τον συμπεριφορισμό των ανθρώπων όταν αντιμετωπίζουν κάποιον όχι και τόσο καλό τεχνίτη η όταν αντιμετωπίζουν κάποιον άσχημο ή ανάπηρο. Για φανταστείτε τον μύθο του Πρωταγόρα με τους όρους του σήμερα, βάλτε στην εξίσωση την ανισότητα  δείτε το από την σκοπιά του Bullying. Στους ανάπηρους ανθρώπους ή στους ανθρώπους με άλλες παθήσεις απλά δείχνουμε μια κατανόηση που πηγάζει από συμπόνια και μερικοί από τους ανθρώπους μπορεί να μην την δείχνουν καν. Σε αυτούς που σκέφτονται όμως διαφορετικά από το σύνολο; Νομίζω ότι ο Πρωταγόρας στο κείμενο του ερμηνεύει τέλεια την συμπεριφορά που έχουν οι άνθρωποι απέναντι σ’ έναν τέτοιο άνθρωπο.

Και πάμε στην αλληγορία του σπηλαίου. Την θεωρία που αναλύει καλύτερα την εκπαίδευση και τον ρόλο που θα πρέπει να έχει ο εκπαιδευτικός στην γνώση και την μετάδοση της. Είναι υποχρεωμένος να γυρίσει στο σκοτάδι του σπηλαίου και τις εικόνες του; Κάπου εκεί φαίνεται και ο ρόλος της διανόησης του σήμερα. Ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου προκειμένου να αναλύσει την αξία της εκπαίδευσης στον συνομιλητή του ωθεί τον φιλόσοφο να γυρίσει πίσω στο σπήλαιο. Η διανόηση του σήμερα ωστόσο και οι διανοούμενοι επειδή ζουν με τον φόβο να μεταδώσουν τις εμπειρίες τους ή επειδή φοβούνται για την αντιμετώπιση που θα δεχτούν ή επειδή έχουνε χάσει επαφή με τον κόσμο του σπηλαίου επιθυμούν να μην γυρίσουν ποτέ και να μείνουν στην πραγματικότητα που βλέπουν έξω από το σπήλαιο. Ο φιλόσοφος που παρουσιάζει ο Σωκράτης  χαρακτηρίζεται από άγνοια φόβου και από αλτρουισμό γιατί γυρίζει πίσω στο σπήλαιο και προσπαθεί να μεταδώσει τις εμπειρίες και τις αισθήσεις που βίωσε από αυτή την διαφορετική πραγματικότητα στους δεσμώτες. Τι θα γινόταν όμως αν κάποιος από τα άτομα που κρατάει τα αντικείμενα που οι δεσμώτες βλέπουν σαν σκιές, αντιλαμβάνονταν ότι έλειπε ένας δεσμώτης; Αυτοί που κρατούν τα αντικείμενα γνωρίζουν την πραγματικότητα; Αν έβλεπαν τον φιλόσοφο να γυρίζει πίσω και να τον άκουγαν να τους λέει για μια άλλη πραγματικότητα; Θα τον άφηναν να πει την πραγματικότητα που βίωσε ή θα γύριζε και θα τους έλεγε ένας από αυτούς την δική του πραγματικότητα και οπτική που βίωσε; 

Και πιστεύω αυτό είναι το ζήτημα για τη σήμερον ημέρα. Αν βασιστούμε στις μεθόδους και στους τρόπους που γίνεται η διδασκαλία περισσότερο εντείνει τον σκοταδισμό. Το σύστημα της παιδείας γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι απαντήσεις του βιβλίου να απαντώνται από το ίδιο το βιβλίο ή από σημειώσεις που απαντούν με τις λέξεις του βιβλίου. Δεν ωθεί την καλλιέργεια ή την δημιουργία κριτικής σκέψης στο παιδί αλλά αντίθετα καλλιεργεί στο παιδί μια αυξανόμενη απέχθεια για το διάβασμα.  Το παιδί σήμερα προτιμά να έχει περισσότερο σεβασμό στην καφετέρια και να απαξιώνει τελείως τους θεσμούς του σχολείου. Οι δάσκαλοι αδιάφορα το δέχονται αυτό και με την ίδια αδιαφορία κάνουν την δουλειά τους. Και ο φόβος στην αλληγορία του σπηλαίου είναι αυτός. Η πλήρης απορρόφηση του ατόμου από μία πραγματικότητα που βιώνει και η εθελούσια αποξένωση του από άλλες εμπειρίες.  Ποιον θα δεχτεί το παιδί να ακούσει για την πραγματικότητα; Τον φιλόσοφο που είδε τον ήλιο ή έναν από τους ανθρώπους που μεταφέρουν τα αντικείμενα;  Νομίζω αυτόν που είναι πιο κοντά στην ψυχοσύνθεση του και στην πραγματικότητα που βλέπει.

Ο φιλόσοφος που βλέπει τον ήλιο από τον ενθουσιασμό του στερείται να φτάσει στην πειθώ που χρειάζεται προκειμένου να πείσει τους δεσμώτες για την άλλη πραγματικότητα. Πιο πιθανό να τον αντιμετωπίσουν σαν τρελό, να αρνηθούν την πραγματικότητα που ακούνε. Ο φιλόσοφος πρέπει να είναι ικανός να σπάσει τα δεσμά των δεσμωτών όπως και να είναι ικανός να παρατηρήσει την πραγματικότητα των κινούμενων αντικειμένων που βλέπουν οι δεσμώτες και να  μπορεί να τους ερμηνεύσει και αυτή την πλευρά της πραγματικότητας. Πρέπει να είναι αυτός που θα διδάξει και θα αποδώσει τον ίδιο σεβασμό και την ίδια δικαιοσύνη σε όλους. Είτε είναι ανάπηρος ο μαθητής, είτε πιο ψηλός από τ’ άλλα παιδιά, είτε πιο όμορφη, είτε πιο άσχημη. Πρέπει να είναι αυτός που θα διαχειριστεί το ζώο που κρύβει ο κάθε άνθρωπος. Πρέπει να γίνει αυτός που θα αντιδράσει στον περίεργο συμπεριφορισμό που μπορεί να επιδεικνύουν οι μαθητές σε τέτοιες περιπτώσεις , δεν πρέπει να έχει ως δεδομένο την σωστή ανατροφή στο σπίτι. Στη ζωή τα πράγματα δεν είναι ποτέ αυτονόητα όπως τα διηγείται ο Πρωταγόρας στον μύθο του· όταν τα αντιμετωπίζεις έτσι συνήθως θα γεννήσεις πολλά προβλήματα και αδιαφορία. Η μόνη κινητικότητα που θα υπάρξει θα είναι αυτή που για κάποιον ανεξήγητο λόγο όπως λέει ο Σωκράτης ένας από τους δεσμώτες θα απελευθερωθεί από τα δεσμά του. Και η αλήθεια στις μέρες μας είναι ότι το πλήθος των δεσμωτών μεγαλώνει και η ταχύτητα των σκιών που βλέπουν αυξάνεται. Πρέπει να διδαχθείς με τέτοιο τρόπο το μάθημα όπως και ο φιλόσοφος όταν έζησε την πραγματικότητα του ήλιου. Χωρίς να βυθιστείς σε αυτή αλλά να ρωτάς συνεχώς και να απορείς για τον ήλιο και το σκοτάδι που βλέπεις να αλληλεπιδράς με ενεργό τρόπο με το περιβάλλον που αντιμετωπίζεις. Να μην σου αναπαράγει το βιβλίο μια σκοταδιστική σκιά που δικαιολογούν την προέλευση της 50 σελίδες σημειώσεων, προσανατολισμένες για να σου αναπαράγουν μια σκιά που βλέπεις. 

Υ.Γ Για τα παιδιά που δίνουν πανελλαδικές, δυστυχώς υπομονή μέχρι να επιτύχετε στον στόχο σας!